Juridische kaders versus genoegdoening

De media staan bol van het nieuws rondom grensoverschrijdend gedrag. Volgens MfN-directeur Judith Simon-Emaus slaan auteurs Judith Stoop en Caroline Koetsenruijter in de Volkskrant van 15 februari jl. de spijker op zijn kop in het opinieartikel 'Snoeiharde repressie van seksueel grensoverschrijdend gedrag zal niet helpen, mediaton wel'.

Polarisatie is niet de oplossing. Dat drijft mensen verder weg van hulp: niet alleen de mannen raken we ermee kwijt, ook de vrouwen die kampen met ongewenst gedrag op de werkplek.

Caroline Koetsenruijter en Judith Stoop - 14 februari 2022, 15:30

Wij ontwaren het volgende patroon rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag: een of meerdere vrouwen doen een melding, er volgt bij publieke figuren in de media een schuldbewuste reactie en vervolgens gaat hun kop eraf. De omstanders roepen hoe ze meeleven met de vrouwen en dat de mannen gestraft moeten worden, want dat behoort de eerste reactie te zijn.

Grensoverschrijdend gedrag is niet van vandaag of gisteren. Het zijn geen incidenten. Eerder een veelvoorkomend en ernstig probleem op de Nederlandse werkvloer. Komen tot nieuwe en verinnerlijkte normen over gewenst gedrag is niet in een maand gerealiseerd. Snoeiharde repressie met publiekelijke beschadigingen gaat daarbij niet helpen.

Prooidier

Mannen die seksueel grensoverschrijdend gedrag vertonen, worden weggezet als monster en seksbelust roofdier. Welke man wil zich daarmee identificeren? Geen man die hierdoor kritisch bij zichzelf te rade gaat en denkt: misschien is mijn gedrag ook niet altijd in orde geweest en moet ik daar eens een gesprek over aangaan met de vrouwen om me heen. Zo houden we het beeld in stand van de vieze engerd in de bosjes en daarmee bewustwording op afstand.

Vrouwen die grensoverschrijdend gedrag meemaken denken: wil ik deze stresskermis in gang zetten? Terwijl zij juist veelal behoefte hebben aan regie en controle over de situatie: Wat gebeurt er precies met mijn melding? Waar kan ik over meebeslissen? Hoe wil ík dat er met mijn melding wordt omgegaan? Hoe zie ik mijn toekomst binnen de organisatie en de samenwerking met de ander? Drempels om misstanden te melden gaan door onze huidige reactie met de publieke schandpaal dus juist verder omhoog. Drempels om een constructief gesprek met elkaar hierover aan te gaan óók.

Strafrecht

Het handelingspalet na een melding moet anders: het moet uit de groef van het strafrecht. Veel opmerkingen, appjes en gedragingen zijn niet zozeer strafbaar, maar wel onbehoorlijk of normoverschrijdend, met als gevolg onveiligheidsgevoelens. En soms is het een grijs gebied, maar heeft het gedrag wel impact gehad op de vrouw en volgt er een melding. Wat wij meemaken is dat na een melding van grensoverschrijdend gedrag binnen een werkomgeving veelal een onafhankelijk onderzoek wordt ingesteld, al of niet vergezeld van een persbericht. Dat onderzoek wijst uit of er wel of niet sprake is van een strafbaar feit. In veel gevallen is dat niet zo.

Ondertussen is de vermeende dader al op non-actief gesteld en staat het leven van het vermeende slachtoffer op zijn kop. Daar waar sprake is van een strafbaar feit, moet passend (juridisch) worden opgetreden. Dat staat buiten kijf. In al die andere gevallen – en dat zijn er veel! – is polarisatie niet de oplossing. In deze gevallen is juist dialoog nodig.

Wederzijds belang

Wij menen dat standaard na een melding van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer ook mediation aangeboden moet worden aan de betrokkenen om in een vertrouwelijke setting te zoeken naar oplossingen in wederzijds belang. De mediator staat tussen partijen, geeft geen oordeel, maar is juist bezig het contact tussen partijen te normaliseren door hen hun behoeften en verwachtingen te laten uitspreken en deze te concretiseren in afspraken.

Mediation wordt ingezet bij dit soort type kwesties binnen arbeidsrelaties, maar nog niet vaak genoeg. In al die vele gevallen waarin er strafrechtelijk gezien geen misstanden hebben plaatsgevonden maar toch grensoverschrijdend gedrag.

is ervaren en onveiligheid is gecreëerd, kan mediation een uitstekend middel zijn om elkaar te begrijpen, een genuanceerder beeld van elkaar te krijgen en afspraken te maken over wat wenselijk is binnen de samenwerking: daadwerkelijk komen tot nieuwe normen over hoe we in redelijkheid met elkaar omgaan.

Op macroniveau geldt: als we genuanceerder met elkaar kijken naar de cultuur waar we onderdeel van zijn en met elkaar spreken over wat we wenselijk gedrag vinden, kunnen we die brede maatschappelijke hernormering samen realiseren.